Tenis, Suudi Arabistan’ın yeni oyun alanı
Suudi krallığı, tenis dünyasındaki atağını hızlandırıyor. Gösterişli gösteri turnuvaları, ATP ve WTA ile ortaklıklar ve Riyad’da bir Masters 1000 yaratılması: sportif yumuşak güç stratejisi büyük bir hızla hayata geçiriliyor.
Ekonomik fırsat ile etik tartışma arasında, tenis Körfez’in yeni nüfuz alanı hâline geliyor.
SPOR, SUUDİ KRALLIĞININ YENİ SİLAHI
Suudi Arabistan’ın, zaten pek çok uluslararası disiplinde her yerde görünür hâle gelmişken, etkisini tenise de yayması ve artık takvimde başat bir aktör olması – WTA Finals, Next Gen Finals ve 2028’den itibaren bir Masters 1000’e ev sahipliği yapması – sadece bir zaman meselesiydi.
Bu yeni atağı anlamak için diğer spor dallarına bakmak gerekiyor. Futbol ligini, Cristiano Ronaldo’yu Al-Nassr’a getirerek, küresel bir vitrine dönüştürdükten sonra, Suudi krallığı ayrıca Newcastle United (İngiltere) gibi kulüplerin yanı sıra, Cidde şehrinde (2021’den beri) bir Formula 1 Grand Prix’sinin organizasyonunu da satın aldı.
Bu girişimler, sporun Suudi yumuşak gücünün temel direklerinden biri hâline getirilmesi hedefini taşıyan sistematik bir stratejiyi yansıtıyor. Aynı model golfte de kendini dayattı; egemen varlık fonu destekli LIV Golf, katılımcı başına 30 ila 100 milyon dolar arasında değişen devasa primlerle PGA Tour’a rakip oluyor.
2019’da Medvedev, aralık ayında bir milyon dolar kazanıyor
Tenis açısından ilk adımlar 2019 yılına, Diriyah Tennis Cup’ın yaratılmasına uzanıyor. Suudi topraklarındaki bu ilk gösteri turnuvası, aralık ayının ortasında düzenlendi ve kazanana şimdiden bir milyon dolar ödül veriyordu. Rus Daniil Medvedev o dönemde, medyada nispeten az yankı uyandırarak kupaya uzanmıştı.
Birkaç yıl sonra, benzer formatta ve Six Kings Slam adını taşıyan başka bir organizasyonun, kazananına bunun altı katı para kazandıracağı ve çok daha geniş bir yatırım politikasında kilit bir rol oynayacağı ise o dönem pek de akla gelmiyordu.
Zira bu yatırımlar, tüm disiplinlerde (futbol, tenis, golf, motor sporları) Veliaht Prens Muhammed bin Selman tarafından başlatılan geniş kapsamlı ekonomik dönüşüm planı Vizyon 2030 programının bir parçası.
Amacı: hâlâ ülkenin gayrisafi yurt içi hasılasının (GSYH) yaklaşık %40’ını oluşturan petrol gelirlerine olan bağımlılığı azaltmak. Bu girişimleri artırarak Suudi Arabistan, uluslararası imajını dönüştürmek ve küresel spor pazarının merkezî bir aktörü olarak konumlanmak istiyor.
TENİSİN ERKEKLER KANADI İÇİN SUUDİ SİLAHI: SIX KINGS SLAM
2024’te, 2016’da kurulan ve Muhammed bin Selman’a yakın Turki Al-Şeyh’in yönettiği Genel Eğlence Otoritesi’nin (GEA) öncülüğünde yeni bir gösteri turnuvası doğdu.
Six Kings Slam adı verilen bu organizasyon, üç gün sürecek daraltılmış bir formatta, Grand Slam kazanan altı ismi bir araya getirmeyi amaçlıyor; ATP puanı yok, ancak benzeri görülmemiş rakamlarda para ödülü var.
Konsept basit: altı maç (iki çeyrek final, iki yarı final, bir üçüncülük maçı ve bir final) ile yoğun, son derece kârlı bir gösteri. Kazanan, altı milyon dolarlık devasa bir çek alırken, her katılımcı en az 1,5 milyon doları cebine koymayı garanti ediyor.
Karşılaştırma açısından, 2025 ABD Açık şampiyonları yedi maç kazanarak 5 milyon dolar kazandı. Riyad’da ise Alexander Zverev, sahada geçirdiği 55 dakika için 1,5 milyon dolar aldı.
"Ne olduğunu hepimiz biliyoruz": Six Kings Slam’in çifte galibi Sinner
Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, para hükmünü icra ediyor ve ikna ediyor. Novak Djokovic, Carlos Alcaraz ve Jannik Sinner ilk iki edisyona da katıldı.
Ve Sinner bunu saklamıyor: para bir motivasyon unsuru. “Parayla ilgili bir motivasyon yok desem yalan söylemiş olurum. Ne olduğunu hepimiz biliyoruz. Ama aynı zamanda bu sporu burada daha popüler hâle getirmek de istiyoruz.” diye itiraf etmişti İtalyan oyuncu basın karşısında.
Bu sözler Suudi Arabistan’ın hedefleriyle uyumlu: büyük meblağlarla dünya sporunun aktörlerini kendine çekmek ve onların beklentilerine uygun bir oyun sahası sunmak.
Öte yandan “Six Kings” adlandırması, 2025 itibarıyla anlamını yitiriyor; zira katılımcılardan yalnızca üçü gerçekten Grand Slam kazanmış durumda. Ancak bu çok da önemli değil, çünkü organizasyon görünürlüğünü artırmayı sürdürüyor: Netflix platformu gösteri turnuvasının yayın haklarını aldı ve böylece etkinliğin çok daha küresel ölçekte yayılmasını sağlayarak onu gerçek bir tüketim ürününe dönüştürdü.
Bu kadar kârlı ve bir o kadar da ihtişamlı olan bu gösteri turnuvası aracılığıyla Suudi Arabistan, tenisteki atağının temelini attı.
Medya vitrini niteliğindeki bu organizasyon, bu kez PIF (Suudi Kamu Yatırım Fonu) tarafından taşınan daha derin bir stratejinin de kapılarını açıyor. Zira Riyad, ATP ve WTA ile güçlü bağlar kurmayı ve profesyonel turlarda vazgeçilmez bir aktör hâline gelmeyi PIF sayesinde başarıyor.
ATP VE WTA TURUYLA DAHA SIKI BİR ENTEGRASYONA DOĞRU MU?
Tenis sezonunu yakından takip ediyorsanız, muhtemelen en az bir kez farklı turnuvaların kortlarında PIF logosunu fark etmişsinizdir. Bu gizemli kısaltmanın ardında, 1971’de kurulan ve Suudi Arabistan adına çeşitli projelere yatırım yapmakla görevli Suudi Kamu Yatırım Fonu bulunuyor.
Ancak bu fonun portföyünü genişletme iznini almasının üzerinden yalnızca on yılı biraz aşkın bir süre geçti. PIF, hiç tereddüt etmeden tenis dünyasında kendine yer açmak için ATP ve WTA’ya yöneldi.
Suudi atağı 2024’te somutlaştı: PIF, ATP ve WTA sıralamalarının resmî ortağı oldu ve sıralamalar artık “PIF ATP Rankings” ve “PIF WTA Rankings” adını taşıyor. Bu anlaşma, fonun Indian Wells, Miami, Madrid ve Pekin gibi birçok büyük turnuvada sponsor olarak yer almasını da içeriyor.
ATP ile yapılan pazarlıklar bununla da sınırlı kalmadı: erkekler turunun kurumu, 2028’den itibaren Suudi Arabistan’da bir Masters 1000 turnuvası düzenleneceğini doğruladı.
“Suudi Arabistan, tenis dünyasına sadece profesyonel düzeyde değil, tüm seviyelerde gelişim anlamında da bağlılığını gösterdi.” diye açıklamıştı ATP Başkanı Andrea Gaudenzi, onuncu Masters 1000’in resmiyet kazanması sırasında.
Anne olmak isteyen oyuncular için destek programı
WTA cephesinde ise, sezonun en iyi oyuncularını bir araya getiren Kadınlar Masters artık 2026’ya kadar Riyad’da düzenleniyor. Haziran ayında PIF, aile kurmak isteyen oyuncular için bir destek programı açıkladı; bu program 12 aylık ücretli doğum izni, spora dönüşte korunan sıralama ve doğurganlık programları için lojistik destek içeriyor.
İddialı ancak paradoksal bir girişim: zira kadın tenisine yönelik bu ilerlemeler, kadın haklarının hâlâ sıkı biçimde çerçevelendiği bir ülkede yaşanıyor.
Suudi kadınlar artık 21 yaşından itibaren bir erkek vasinin izni olmadan pasaport alma ve seyahat etme hakkına sahip olsa da, velayet sistemi tamamen kaldırılmış değil. Amnesty International, kadınların hâlâ bazı durumlarda evlenmek, boşanmak veya belirli sağlık hizmetlerine erişebilmek için bir erkeğin onayına ihtiyaç duyduğunu hatırlatıyor.
Araç kullanma yasağının kaldırılmasına (2018’de) ya da iş dünyasındaki ilerlemelere – Dünya Ekonomik Forumu’na (WEF) göre 2024’te Suudi kadınların %36’sı iş gücü piyasasında yer alıyordu – rağmen, birçok reform sembolik kalıyor; zira vasinin rolü, kadınların hukuki ve sosyal yaşamı üzerinde hâlâ önemli bir etki icra ediyor.
Yine de bazı oyuncular oldukça hevesli. Geçtiğimiz yıl WTA Finals zaferinin ardından Coco Gauff, “Burada gerçekten harika vakit geçirdim, hayal ettiğimden daha eğlenceliydi. Suudi Arabistan’daki ilk kadın tenis turnuvasını kazanmış olmaktan büyük onur duyuyorum.” demişti.
Taylor Townsend gibi diğerleri ise daha da ileri gidiyor: “Umarım insanlar artık kadınların orada kötü muamele gördüğünü düşünmeyi bırakır. Bu sadece farklı bir yaşam biçimi, ne daha kötü ne de yanlış, sadece farklı.”
Tenisin bu iki yönetici kurumu (ATP ve WTA) için PIF’in sunduğu kaynaklar cazip ve eşi benzeri görülmemiş bir istikrar sağlıyor. Turda ise bu yeni aktörden etkilenenler ile kuşkucular arasında hararetli bir tartışma sürüyor.
CEZBEDİCİLİK İLE ŞÜPHE ARASINDA: KAVŞAKTAKİ TENİS
Suudi Arabistan’ın tenis ve genel olarak spor dünyasındaki varlığı kimseyi kayıtsız bırakmıyor. Fikirler, açıkça destek verenlerle Suudi nüfuzundan endişe duyan kuşkucular arasında bölünmüş durumda.
Gerçek bir oyun efsanesi olan Rafael Nadal, Ocak 2024’te Suudi Tenis Federasyonu’nun (STF) elçisi olarak görevi üstlenerek yolu açtı.
“Suudi Arabistan’da nereye baksanız büyüme ve ilerleme görüyorsunuz ve bunun bir parçası olmaktan mutluyum” demişti Roland-Garros’un en çok şampiyonluk kazanan ismi ve eklemişti: “(Tenis’in) tüm dünyada gelişmesine yardım etmek istiyorum ve Suudi Arabistan’da gerçek bir potansiyel var.”
Bu “uzun vadeli” taahhüt, esas olarak kendi adını taşıyan bir akademinin Suudi topraklarında kurulması ve İspanyol oyuncunun yılda birkaç kez oraya gitmeyi taahhüt etmesiyle somutlaşıyor.
Tanınmış diğer bazı isimler ise PIF elçisi oldu: Matteo Berrettini, Paula Badosa ve Arthur Fils, tenisin daha küresel ölçekte gelişimine katkıda bulunmak için son on iki ayda bu projeye katıldı.
“Tenisin ilerlemesi ve herkes için fırsatlar yaratılması gibi aynı değerleri paylaşıyoruz” diyordu Badosa açıklamasında; Fransız tenisinin yüzü Fils ise “PIF ailesine katılmaktan ve gelecek nesilleri temsil etmekten gurur duyduğunu” belirtiyordu.
“Bu elbette tartışmalı bir ülke. Şimdilik oraya gitmemeyi seçtim”, dünya 12 numarası Casper Ruud
Bu özenle seçilmiş sözler, Andy Murray’nin açıklamalarıyla keskin bir tezat oluşturuyor. Eski dünya 1 numarası, geçen yıl Six Kings Slam’i ve tanıtım videosunu sertçe eleştirmişti: “Bu izlenecek bir film değil, kimsenin umursamadığı bir tenis gösteri maçı.”
Bugüne dek Suudi Arabistan’da oynamayı hep reddeden Britanyalı oyuncunun net bir duruşu var. Casper Ruud da rahatsızlığını şöyle dile getirmişti: “Bu elbette tartışmalı bir ülke. Şimdilik oraya gitmemeyi seçtim, ama teniste önemli hâle gelmelerinin kaçınılmaz olduğu görünüyor.”
Buna karşın, Alexander Zverev örneğinde olduğu gibi, turun büyük çoğunluğu daha nötr bir pozisyonu tercih ediyor: “Ben politikacı değilim. Suudi Arabistan’da bir Masters 1000 olursa orada oynayacağım.” diyor ve Körfez ülkelerinde oynanan diğer turnuvalarla kıyaslıyor: “Doha veya Dubai’de 30 yıldır turnuvalar oynanıyor, bir sorun olduğunu sanmıyorum.”
Bu görüşler, Suudi Arabistan’ın varlığının tenis dünyasını nasıl ikiye böldüğünü net biçimde gösteriyor: bir yanda inançları doğrultusunda hareket edenler, diğer yanda ise finansal fırsatları görenler var. Şimdilik, ATP ve WTA üzerindeki etkisini her yıl biraz daha artıran krallığın ilerleyişini durduracak hiçbir şey yok gibi görünüyor.
KORTTA MİLYONLAR, DIŞARIDA SORULAR: TENİSTE SUUDİ İDDİASI
Suudi Arabistan, dünya tenisi üzerindeki nüfuzunu artırmayı henüz tamamlamış değil. Ekonomik hedefler ve çeşitlenen yatırım stratejileri arasında krallık, küresel sporun vazgeçilmez bir aktörü olarak öne çıkıyor.
Sporun diplomatik güç aracı olarak kullanıldığı bir dünyada tenis de artık bu boyuta adım atmış durumda. Bu devasa yatırımlar stratejisinin tenis üzerinde kalıcı bir iz bırakıp bırakmayacağını ya da yalnızca kısa bir parantez olarak kalacağını ise zaman gösterecek.
Madrid 
Next Gen ATP Finals 
Six Kings Slam 
