Ukrayna’da savaşın tenis üzerindeki etkisi: mali yardımlar, vakıflar, kurumlar ve her türden çıkmaz
Ukraynalı sporcular tüm organizasyonlarını gözden geçirmek zorunda kalırken, perde arkasında tüm bir ülke, en üst düzey dâhil olmak üzere antrenman koşullarını uyarlamak ve değiştirmek zorunda. Profesyonel oyuncular, ülkelerine ellerinden geldiğince yardım etmeye çalışarak bu sürece tanıklık ediyor.
SAVAŞIN UKRAYNA’DA SPOR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ NEDİR?
Ukraynalı sporcuların gündelik hayatı, yaklaşık dört yıldır her düzeyde altüst olmuş durumda. Öncelikle elbette kişisel açıdan; ailelerin Ukrayna’da kalması, ilgili sporcular için kaygı yaratıyor. Ama asıl olarak profesyonel düzeyde büyük bir değişim söz konusu. Çatışmanın başlangıcından bu yana çok sayıda spor tesisi yıkıldı ve çok sayıda can kaybı yaşandı.
Ukrayna Spor Bakanlığı’na göre ülke, “595’ten fazla sporcu, antrenör ve gençlik liderini kaybetti. 18 ulusal olimpik ve paralimpik merkez de dâhil olmak üzere 734 spor tesisi hasar gördü ya da tamamen yıkıldı. Aralık 2024 itibarıyla, altyapıdaki toplam kayıplar 374 milyon doları aştı” ifadelerinin yer aldığı 15 Mayıs 2025 tarihli bir bildiride belirtildiği üzere bu bilançoyla karşı karşıya.
Milli bir tenis merkezi inşa etmek için 7 milyon avro
Yarının Ukrayna’sını bugünden inşa etmeye başlamak için, ülkenin spor otoriteleri Ağustos 2023’te başkent Kiev’de terk edilmiş bir buz pistinden yola çıkarak bir ulusal tenis merkezi inşa etmek üzere 7 milyon avroluk bir bütçe ayırmaya karar verdi; bu bilgi o dönemde Racket One adlı medya kuruluşu tarafından derlenmişti.
Genel olarak, savaşın 24 Şubat 2022’de başlamasından bu yana ülkenin tüm kaynakları, Ukraynalı askerlerin topraklarını ne pahasına olursa olsun savunabilmesini sağlamak için orduya aktarılmıştı.
Tenise milyonlarca avroluk bir bütçe ayrılması kararı, o dönemde tepkilere neden olmuştu; zira yalnızca spor alanı değil, ülkenin bütünü, gelecek yıllarda baştan inşa edilmek zorunda. Rakamlar, tenis kortlarını yeniden inşa etmek için kullanılan parayla Ukrayna ordusu için yaklaşık 2300 drone satın alınabileceğini gösteriyordu.
“Tenis kortlarının finansmanı yasaklanmalı”
“Ukrayna savaş halindeyken tenis kortlarında büyük onarımlar yapmak kabul edilemez. Bu para silah kuvvetlerine lazım: mühimmat, ilk yardım çantaları, dronlar, silahlar, yiyecek… Söz konusu olan Ukrayna ulusunun korunması.
Tenis kortlarının onarımının finansmanı yasaklanmalıdır. Biliyorsunuz, askerlerimizle neredeyse her gün iletişim hâlindeyim ve konuştukları tek şey pick-up araçlara, yedek parçalara duyulan ihtiyaç… liste uzun. 7 milyon avrodan söz edildiğini duyduğumda, zihnim otomatik olarak bu ihtiyaçlardan kaç tanesinin askerlerimize tahsis edilebileceğini hesaplıyor.
Şahsen modern spor tesisleri fikrini destekliyorum, ama şu anda böylesine büyük bir meblağın harcanması bana hiç uygun görünmüyor” demişti Ukraynalı aktivist Maria Barabash 2024’te.
TENİSÇİLER SAVAŞTAN BU YANA NASIL ORGANİZE OLUYOR?
Sporcular genel olarak çok seyahat eder, ama yıl boyunca uçak yolculuğundan en çok etkilenen sporlardan biri tartışmasız tenistir. Ülkesinin tarihindeki en büyük tenisçi (kadın-erkek ayrımı gözetmeksizin) olan Elina Svitolina, Ukrayna’nın tenisteki başarısının sembolü.
Eski dünya 3 numarası Svitolina; dört WTA 1000 turnuvası, 2018 WTA Finalleri ve 2021 Tokyo Olimpiyatları’nda bir bronz madalya dâhil pek çok başarı kazandı. Kadın tenisinin ön saflarında yer alan 31 yaşındaki oyuncu, WTA’nin resmî organizasyonlarından Rus ve Belaruslu sporcuların men edilmesini savunan ilk isimlerden biriydi.
Mart 2023’te, hamileliğinin ardından tura dönmeye hazırlanırken yerel medya “Kyiv Post”a verdiği bir röportajda, ülkesindeki sportif durumun bir panoramasını çizmişti.
“Pek çoğu cepheye gitti ve bazıları hayatını kaybetti”
“Genel olarak bakıldığında, Ukrayna sporu için durum çok üzücü. Bütün spor dalları, her açıdan on yıl geriye gitti. Sonuçta sporcularımız artık normal şekilde antrenman yapamıyor, pek çoğu cepheye gitti ve bazıları da hayatını kaybetti” diye yakınıyordu o dönemde.
“Genel anlamda, Ukrayna’da tenisin gerçek bir gelişimi de olmadı. Herkes dünya tenisinde kendine bir yol bulmaya çalışıyor. Bazı oyunculara yardım eden hayırseverler var, ama Ukrayna Tenis Federasyonu’ndan bir destek yok. Sporun yeniden ayağa kalkması kademeli olacak” diye devam etmişti.
“Gelecek nesiller için fırsatlar yaratmak”
Ukrayna tenisini desteklemek için Elina Svitolina ve hâlihazırda dünya sıralamasında ilk 30’da yer alan bir diğer önemli isim Marta Kostyuk, hem tenisin hem de genel olarak sporun yapılabilmesi için Ukraynalı çocuklar ve genç sporculara olanak sağlayan birer vakıf kurdular.
2019’da kurulan Elina Svitolina Foundation, temel amacı sporu, özellikle tenisi geliştirmek, genç yetenekleri desteklemek ve Ukrayna’yı uluslararası arenada tanıtmak olan bir yardım kuruluşu. Resmî internet sitesinde “Vakıf, sporu olumlu ve kalıcı değişim yaratmak için bir araç olarak kullanarak gelecek nesiller için fırsatlar yaratmaya kararlıdır” ifadeleri yer alıyor.
Svitolina, kort içinde ve dışında ülkesine son derece bağlı bir isim olarak, birkaç yıl önce Ukrayna Devlet Başkanı Volodımır Zelenski tarafından kurulan ve savaş sona erdiğinde ülkenin yeniden inşasını finanse etmek için bağış toplayan United 24’ün de elçisi olarak atandı.
Kostyuk ise Ukrayna’daki okullarda verilen beden eğitimi derslerine entegre edilmesini amaçlayan bir program geliştiren bir vakıf kurdu. Uzun vadede hedef, spora erişimi olmayan 4500 çocuk/öğrencinin, on beşten fazla eğitim kurumunda bu programdan yararlanmasını sağlamak.
TENİS KURUMLARININ DESTEK ROLÜ NEDİR?
Ana turda düzenlenen Metz turnuvasının son edisyonunda yarı finale yükselerek, 2017’de Aleksandr Dolgopolov’dan bu yana bir ATP turnuvasında son dörde kalan ilk Ukraynalı erkek tenisçi olan Vitaliy Saçko, perde arkasında neler yaşandığını da anlattı: “Savaş tüm Ukraynalıları etkiledi, ailem hâlâ orada yaşıyor. Çocukluğumdan beri Çekya’da büyüdüm ve orada yaşıyorum. Başından beri ailemle irtibat hâlindeyim, ama ülkede neler olup bittiğine dair haberleri okuduğum an ağlamak istiyorum.
Savaş, Ukrayna erkek tenisini çok ciddi şekilde etkiledi (eski dünya 13 ve 31 numaraları Dolgopolov ve Stahovski, 2022’den bu yana cephede ülkeleri için savaşıyor). Bazıları hayatta kalabilmek için savaşmak zorunda kaldı, durum çok hassas. Spor ve toplumun diğer alanları, mali açıdan ikinci plana itildi; giderek daha az yatırım yapılıyor çünkü herkes orduya yardımcı olmak için bağış yapmaya çalışıyor, ki bu da normal” diye açıkladı Saçko.
Çatışma tartışmalarının merkezinde ATP ve WTA
Saçko, ATP’nin (ATP turunu yöneten oyuncular birliği) 2022’de Ukraynalı oyunculara bir jest yaptığını, ama uzun vadede onların kendi imkânlarıyla idare etmek zorunda kaldığını da söyledi. Bu o kadar kolay değil, zira yalnızca sıralamada en üstlerde yer alan ve düzenli olarak en büyük turnuvalara (özellikle Grand Slam’ler ve Masters 1000’ler) katılan oyuncular, tenis gelirleriyle geçinebilir.
“Başlangıçta ATP’den, özellikle maddi açıdan, çok büyük bir destek aldık. Bildiğim kadarıyla tüm Ukraynalı oyuncular bu desteği gördü. Ama zaman geçti, herkes olup bitenlere alışmaya başladı, oysa savaş Ukrayna’da hâlâ sürüyor.
Artık giderek daha az insan konuşuyor ve bunu sıradan bir şeymiş gibi görmeye başladılar, ki bu üzücü. Şu anda (ATP’den) hiçbir desteğimiz yok. Kendi imkânlarımızla başımızın çaresine bakmak zorundayız” diyor 28 yaşındaki oyuncu. Saçko, Metz’deki müthiş performansının ardından dünya 164 numarasına kadar yükselmişti ve tek erkeklerde ülkesinin 1 numarası konumunda.
ATP, savaşın ilk aylarında Ukraynalı sporculara eşlik etmiş olsa da, WTA için aynı şey pek geçerli görünmüyor; en azından Lesia Tsurenko’ya göre durum böyle. 2023’te Indian Wells’teki WTA 1000 turnuvası sırasında, kadın profesyonel turunu yöneten kurumun eski CEO’su Steve Simon’ın Ukrayna’daki duruma ilişkin uygunsuz sözler sarf ettiği ve Tsurenko’nun buna tanık olduğu iddia edilmişti.
“Ukraynalı bir kadın olarak kendimi korumak” : Tsurenko’dan WTA’ye sert eleştiriler
Kasım 2024’ten bu yana ana turda oynamayan 36 yaşındaki tenisçi, WTA’nin Ukraynalı sporculara yeterince destek vermediğini düşünerek kuruma karşı hukuki süreç başlatma kararı aldı.
Tsurenko, bu adımını gerekçelendirirken Simon ve WTA’nin tüm yönetim yapısını hedef aldı: “Amaç, kısmen Ukrayna tenis takımının bir üyesi ve Ukraynalı bir kadın olarak kendimi korumak.
Merkezdeki mesele, ‘ihmalkâr muamele’ terimleriyle özetlenebilir. 2023’te Indian Wells’te WTA’nin eski genel müdürü Steve Simon’la yaptığım ve beni çok rahatsız eden konuşmayı kamuoyuna açıkladım. Bu bir sır değil. Bana bazı şeyler söyledi. Uzun bir iç süreçten geçtim.
Daha Indian Wells’teyken WTA’deki akla gelebilecek tüm muhataplarla iletişime geçtim: psikolog, WTA başkan yardımcısı, süpervizörler, oyuncu ilişkileri sorumluları ve güvenlik şefi.
Herkes ne yaşandığını duydu ve ne olduğunu biliyordu. Ama hiçbir şey yapılmadı. Sırf bu bile beni gözyaşlarına boğdu, çünkü bana anlattıkları korkunçtu. Ve tamamen görmezden gelindi. [...]
Bu davada, WTA’nin inanılmaz derecede zor bir dönemde Ukraynalı sporculara karşı sergilediği ihmali ve benim uğradığım manevi zararı gündeme getiriyorum. Rus ve Belaruslu oyuncuların men edilmesini talep etmiyorum, bu dava dilekçesinin bir parçası değil.
“Instagram hesabım korkunç mesajlarla doldu taştı”
Bu konuda tek bir kelime bile yok. Instagram hesabım, tamamen kendini kaybetmiş insanların mesajlarıyla doldu taştı; bazıları korkunç şeyler söyledi. Dava açmamın Rus ve Belarusluların men edilmesini sağlamak amacıyla olduğunu düşünüyorlar. Oysa konu kesinlikle bu değil” diye anlatmıştı Tsurenko, Nisan 2025’te Tribuna’ya verdiği röportajda.
WTA ise Tsurenko’ya bir basın açıklamasıyla yanıt verdi: “Tutumumuza uygun olarak WTA, profesyonel sporcu olarak büyük zorluklarla karşı karşıya kalan Ukraynalı oyuncularımıza yardımcı olmak için çok sayıda adım attı.
WTA, eşitlik ve ayrımcılık karşıtlığı ilkeleri üzerine kurulduğunu ve kurallarının, turnuvaların liyakat esasına göre elemeleri geçen tüm oyunculara, ayrım gözetilmeksizin açık olduğunu da açıkça belirtmiştir. Bu ilkelere uygun olarak ve diğer tenis organizasyonlarıyla aynı doğrultuda, WTA, bireysel sporcuların hükümetlerinin eylemleri nedeniyle cezalandırılmaması gerektiği yönünde bir tutum benimsemiştir.”
İNSANİ, EKONOMİK VE PSİKOLOJİK ETKİLER: SAVAŞLA ALTÜST OLAN GÜNLÜK YAŞAM
24 Şubat 2025’te, yani savaşın başlangıcından üç yıl bir gün sonra Birleşmiş Milletler tarafından hazırlanan bir çalışma, önümüzdeki on yıl içinde Ukrayna’nın tamamen yeniden inşasının maliyetini 524 milyar dolar olarak tahmin etti.
Bu bağlamda, toplumun bütün alanları, özellikle de spor etkilendi. Ülkelerini cephede savunurken hayatını kaybedenler dâhil olmak üzere Ukraynalı sporcular, 2022’den bu yana hazırlık rutinlerinin baştan sona sarsıldığına tanık oldu.
Sadece ilk 100 veya biraz üzerindeki oyuncuların finansal olarak geçimlerini sağlayabildiği bir spor olan tenis söz konusu olduğunda ise, sporcular adeta kendi kaderlerine terk edilmiş durumda. Gençlere fırsat sunmak için imkân yaratmak onlara düşüyor; bu noktada özellikle Elina Svitolina ve Marta Kostyuk gibi Ukraynalı tenis yıldızlarının birkaç yıl önce başlattığı vakıflar sayesinde ilerleme sağlanmaya çalışılıyor.
Psikolojik boyut da hafife alınmaması gereken bir etken ve savaşın seyri, Lesia Tsurenko’yu WTA’nin eski genel müdürüne karşı dava açmaya götürdü.
Tam da bu noktada, profesyonel tenis kurumları, başta ATP ve WTA olmak üzere, bu çatışma ortamına uyum sağlama sürecinde oynayacakları bir role sahip; ancak durum toplumun gözünde “alışıldık” hâle geldikçe, bu kurumların angajmanının da giderek zayıfladığı izlenimi oluşuyor.
Ukrayna’da tenis, böylesine bir mücbir sebep karşısında elbette geri plana itilebilir. Ve her ne pahasına olursa olsun varlığını sürdürmesini sağlamak için gösterilen sayısız çabaya rağmen, bu karanlık dönemden muhtemelen uzun süre derin izlerle çıkacak.
